Útreikningur á greiðslum fyrir umframmjólk

Á síðustu vikum ársins voru allmargir mjólkurframleiðendur búnir að fullnýta greiðslumark sitt og farnir að leggja inn umframmjólk, þ.e. mjólk umfram greiðslumark sitt. Afreikningar desembermánaðar eru því margir hverjir uppgjör á greiðslum fyrir umframmjólk og hefur það vafist fyrir sumum hvernig þessum útreikningum er háttað.

Hér skal því reynt að útskýra þessa útreikninga frekar:
Fullt afurðastöðvarverð á tímabilinu 1. okt. til 31. des. var 129,76 kr/l. Grunnurinn að greiðslum fyrir umframmjólk var hins vegar 85 kr/l. en líkt og fyrir mjólk innan greiðslumarks miðast þetta verð við grundvallarmjólk hvað varðar fitu- og próteinprósentur, þ.e. 4,23% fita og 3,40% prótein.

Verð fyrir hverja fitueiningu er 15,3381 kr. miðað við fullt afurðastöðvarsverð – 129,76 kr/l.
Verð fyrir hverja próteineiningu er 19,0824 kr. miðað við fullt afurðastöðvarverð – 129,76 kr/l.
Þar sem greitt er lægra verð fyrir umframmjólk en fullt afurðastöðvarverð lækka þessi einingaverð hlutfallslega miðað við grundvallarverð umframmjólkur – 85 kr/l. og reiknast hlutfallið þannig: Umframmjólkurverð / Afurðastöðvarverð eða (85 kr/l. / 129,76 kr/l.) = 65,51%

Afreikningurinn er því í grunninn reiknaður þannig:
Fitueiningar = (Lítrar * Fituprósenta) * 100
Fituverð = Fitueiningar * Fitueiningaverð * Umframmjólkurverð / Afurðastöðvaverð

Próteineiningar = Lítrar * Próteinprósenta
Próteinverð = Próteineiningar * Próteineiningaverð * Umframmjólkurverð / Afurðastöðvaverð

Innkaupsverð = (Fituverð + Prótein verð) / Lítrar
Greitt fyrir úrvalsmjólk = Innkaupsverð * prósenta sem er greidd fyrir gæðamjólk (2,0% álag)

Upphæð = Fituverð + Próteinverð + Greitt fyrir úrvalsmjólk

Dæmi:
Mjólkurframleiðandi leggur inn 1.000 lítra af hrámjólk umfram greiðslumark sem uppfyllir skilyrði um úrvalsmjólk. Efnainnihald mjólkurinnar er 4,54% fita og 3,39% prótein.

Útreikningurinn væri þá þannig:
Fitueiningar: (1.000 lítrar * 4,54%) * 100 = 4.540 fitueiningar
Fituverð: ((4.540 fitueiningar * 15,3381 kr/ein) * (85 kr/l. / 129,76 kr/l.)) = 45.615 kr. fyrir fitu.

Próteineiningar: (1.000 lítrar * 3,39%) * 100 = 3.390 próteineiningar
Próteinverð: ((3.390 próteineiningar * 19,0824 kr/ein) * (85 kr/l. / 129,76 kr/l.)) = 42.375 kr. fyrir prótein

Innkaupsverð: (45.615 kr. vegna fitu + 42.375 kr. fyrir prótein) / 1.000 lítrum = 87,99 kr/l. meðalverð á líter
Greitt fyrir úrvalsmjólk: 87,99 kr/l. x 2,0% = 1,76 kr/l. eða 1.000 lítrar * 1,76 kr/l. = 1.760 kr. vegna úvalsmjólkur

Upphæð greiðslu er því:

45.615 kr. vegna fitu + 42.375 kr. vegna próteins +1.760 kr. vegna gæðaálags = 89.750 kr. alls fyrir þessa 1.000 lítra úrvalsmjólkur sem lagðir eru inn umfram greiðslumark.

______________

Á útsendum afreikningum er framsetningin eftirfarandi:

Hrámjólk er fjöldi lítra sem tekin var hjá bónda á viðkomandi dagsetningu.
Í ofangreindu dæmi: 1.000 lítrar

Fitu% og Prótein% er niðurstaða efnamælingar á mjólkinni hjá viðkomandi bónda
Í ofangreindu dæmi: 4,54 vegna fitu og 3,39 vegna próteins

Afurðast.verð er verðið á mjólkinni innan greiðslumarks ef efnainnihaldið væri eins og grundvallarmjólkin er.
Í ofangreindu dæmi: (1.000 lítrar * 129,76 kr/l.) = 129.760 kr.

Gæðaafföll% sýna prósentutölu gæðaaffalla ef um slíkt er að ræða og fara afföllin þá eftir gildandi reglugerð um flokkun og verðfellingar vegna líftölu, frumutölu, lyfjaleyfa og frírra fitusýra. Ef engin prósentutala kemur fram í þessum dálki eru engin gæðaafföll.
Í ofangreindu dæmi eru engin gæðaafföll.

Dálkarnir „Verðbreyting vegna fitu“ annars vegar og „Verðbreyting vegna prótein“ hins vegar eru alla jafna ýmist plús eða mínustölur eftir því hvort efnainnihald mjólkur á viðkomandi dagsetningu eru hærri eða lægri en grundvallarmjólkin. Í tilfelli umframmjólkur eru þessar tölur hins vegar alltaf mínustölur þar sem til viðbótar frávikum vegna efnainnihalds er um að ræða hlutfallslega lækkun frá fullu verði.
Í ofangreindu dæmi væri verðbreyting vegna fitu: (1.000 *4,54 * 15,3381 * 65,51%) – (1.000 * 4,23 * 15,3381) = -19.262 kr.
Í ofangreindu dæmi væri verðbreyting vegn próteins: (1.000 * 3,39 * 19,0824 * 65,51%) – (1.000 * 3,40 * 19,0824 = -22.502 kr.

Dálkurinn „Gæða“ myndi sýna verðfellingu mjólkurinnar í krónum ef um slíkt væri að ræða – sem er ekki í þessu tiltekna dæmi.

Dálkurinn „Greitt fyrir FB/úrvalsmjólk“ er svo summa allra framangreindra dálka, margfaldaðir með prósentutölu gæðaálags (2,0%)
Í ofangreindu dæmi: (129.760 kr. – 19.262 kr. – 22.502 kr. + 0 kr. (vegna gæða)) * 2,0% = 1.760 kr.

Dálkurinn „Greidd upphæð“ eru svo allir dálkarnir sem sýna krónur lagðir saman – og það er þá virði innleggsins á viðkomandi dagsetningu.
Í ofangreindu dæmi: (129.760 kr. – 19.262 kr. – 22.502 kr. + 0 (vegna gæða)) + 1.760 kr. = 89.750 kr.

Til baka